Agnieszka Wrześnik
Ciśnienie krwi to siła, którą krew wywiera na ściany tętnic podczas przepływu przez naczynia krwionośne. Wyróżnia się ciśnienie skurczowe, powstające w momencie skurczu serca, oraz ciśnienie rozkurczowe, mierzone w fazie rozkurczu mięśnia sercowego.
Podwyższone ciśnienie krwi i nadciśnienie tętnicze – czym się różnią?
Podwyższone ciśnienie krwi oznacza, że siła nacisku krwi na ściany tętnic jest za duża, ale nie przekracza jeszcze wartości kwalifikujących do rozpoznania nadciśnienia. Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, podwyższone ciśnienie występuje, gdy ciśnienie skurczowe wynosi 120–139 mmHg, a rozkurczowe 70–89 mmHg.
Z kolei nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, gdy podczas co najmniej dwóch wizyt u lekarza pomiar ciśnienia skurczowego wynosi ≥140 mmHg, a rozkurczowego ≥90 mmHg. Wyróżnia się trzy stopnie nadciśnienia, które pomagają ocenić ryzyko powikłań i dobrać odpowiednie leczenie:
- nadciśnienie 1. stopnia – 140–159/90–99 mmHg
- nadciśnienie 2. stopnia – 160–179/100–109 mmHg
- nadciśnienie 3. stopnia – ≥180/≥110 mmHg
Dzięki tym kryteriom możliwe jest odróżnienie wczesnych stanów podwyższonego ciśnienia od już rozwiniętej choroby układu krążenia [1].
Przyczyny nieprawidłowego ciśnienia krwi
Nadciśnienie tętnicze jest poważnym problemem zdrowotnym, prowadzącym do uszkodzenia naczyń krwionośnych i zwiększonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Jego głównymi przyczynami są czynniki związane ze stylem życia – dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe i izomery trans kwasów tłuszczowych, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów i przewlekły stres.
Nadciśnienie tętnicze może również wynikać z przewlekłych chorób, takich jak:
- choroby nerek (m.in. zespoły pierwotnej retencji sodu, guzy wydzielające reninę)
- schorzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego (m.in. zespół Cushinga, akromegalia, nadczynność przytarczyc)
Wśród innych przyczyn wtórnego nadciśnienia tętniczego wymienia się m.in. stan przedrzucawkowy i rzucawkę, obturacyjny bezdech senny, choroby układu nerwowego czy przyjmowanie niektórych leków [2].
Jak mierzyć ciśnienie krwi w warunkach domowych?
Do domowego pomiaru ciśnienia krwi najlepiej używać ciśnieniomierza elektronicznego, który jest prosty w obsłudze i dostępny w aptekach bez recepty. Urządzenie składa się z mankietu (na ramię lub nadgarstek) i modułu elektronicznego z wyświetlaczem i wbudowaną pompką. Dla osób starszych lub z arytmią serca warto wybrać model z funkcją wykrywania nieregularnego rytmu serca, który może zidentyfikować zaburzenia już na wczesnym etapie.
Aby wynik pomiaru był miarodajny, należy przestrzegać kilku zasad:
- dobrać odpowiedni rozmiar mankietu
- mierzyć ciśnienie po kilku minutach odpoczynku i w pozycji siedzącej z ręką opartą na blacie
- unikać pomiaru bezpośrednio po posiłku, papierosie czy wysiłku fizycznym
- wykonywać pomiary o stałych porach dnia
- nie rozmawiać podczas pomiaru i zapewnić spokojne warunki
Wyniki najlepiej zapisywać w dzienniczku z datą i godziną, aby lekarz mógł je przeanalizować podczas wizyty kontrolnej [2].
Jak dbać o prawidłowe ciśnienie krwi?
Nieprawidłowe wartości ciśnienia krwi mogą wynikać z niezdrowego stylu życia, dlatego w ramach profilaktyki nadciśnienia tętniczego warto zadbać o unormowanie masy ciała, redukcję stresu, regularną aktywność fizyczną, unikanie alkoholu i papierosów oraz zdrową dietę.
W profilaktyce i wspomaganiu leczenia nadciśnienia tętniczego szczególnie poleca się dietę DASH (ang. Dietary Approaches to Stop Hypertension). Zakłada ona zwiększenie spożycia produktów, które są bogatym źródłem potasu, wapnia, magnezu i błonnika pokarmowego. Należą do nich m.in. fermentowane produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu, warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, a także pestki, nasiona i orzechy [3].
Nadciśnienie tętnicze przez dłuższy czas może nie dawać żadnych niepokojących objawów. W związku z tym tak ważna jest regularna kontrola ciśnienia krwi, którą można przeprowadzać w warunkach domowych. Pozwala ona na wczesne wykrycie nieprawidłowości i wdrożenie leczenia, które zmniejsza ryzyko poważnych powikłań.
- https://www.escardio.org/Congresses-Events/ESC-Congress/Congress-news/2024-esc-clinical-practice-guidelines-for-the-management-of-elevated-blood-press
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.
- Gajda, Edward. „Fitoterapia i dieta w zapobieganiu i leczeniu nadciśnienia tętniczego.” Post. Fitoterap 20 (2019): 73-80.
Artykuł sponsorowany
Pisanie to moja pasja, która pozwala mi dzielić się wiedzą, inspirować i odkrywać nowe perspektywy. W mojej pracy stawiam na rzetelność, kreatywność i zrozumienie potrzeb czytelników. Wierzę, że dobrze napisany tekst ma moc zmieniania spojrzenia na świat.
