eGFR: co to jest? Poznaj kluczowy wskaźnik funkcji nerek

eGFR: co to jest i dlaczego jest ważne?

eGFR, czyli szacunkowa (ang. estimated) wartość przesączania kłębuszkowego, to niezwykle istotny wskaźnik oceniający funkcję nerek. Określa on, jak sprawnie nasze nerki są w stanie filtrować krew w ciągu jednej minuty. Ten parametr dostarcza lekarzom kluczowych informacji o kondycji tych narządów, pozwalając na wczesne wykrycie ewentualnych zaburzeń i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Zrozumienie, co to jest eGFR, jest pierwszym krokiem do świadomego dbania o swoje zdrowie nerkowe.

Czym jest eGFR i jak oblicza się jego wartość?

eGFR to skrót od angielskiego „estimated glomerular filtration rate”, co tłumaczymy jako szacunkowy wskaźnik filtracji kłębuszkowej. Jest to wynik obliczeń, który pozwala nam oszacować, ile mililitrów krwi kłębuszki nerkowe są w stanie przefiltrować w ciągu jednej minuty. Mówiąc prościej, jest to miara wydajności naszych nerek w oczyszczaniu krwi z produktów przemiany materii i nadmiaru płynów. Samo badanie eGFR opiera się na prostym pobraniu próbki krwi.

Kreatynina i eGFR – jak są powiązane?

Kreatynina jest naturalnym produktem przemian metabolicznych białek w naszym organizmie. Jest ona stale produkowana przez mięśnie i w większości wydalana przez nerki. Właśnie dlatego, gdy funkcja nerek jest prawidłowa, poziom kreatyniny we krwi utrzymuje się na stałym, niskim poziomie. W przypadku zaburzeń pracy nerek, kreatynina zaczyna się kumulować w organizmie, co prowadzi do wzrostu jej stężenia we krwi. To właśnie stężenie kreatyniny jest kluczowym elementem wykorzystywanym do obliczenia wartości eGFR. Oprócz kreatyniny, do kalkulacji eGFR brane są pod uwagę również takie czynniki jak wiek, płeć oraz masa ciała pacjenta.

Normy eGFR – co oznaczają poszczególne wartości?

Znajomość prawidłowych wartości eGFR jest kluczowa dla oceny stanu zdrowia nerek. Interpretacja wyników wymaga jednak uwzględnienia kontekstu klinicznego i zawsze powinna być przeprowadzana przez wykwalifikowanego lekarza.

Prawidłowy poziom eGFR – kiedy wynik jest dobry?

Za prawidłowy poziom eGFR przyjmuje się zazwyczaj wynik powyżej 90 ml/min/1,73 m2. Taka wartość świadczy o tym, że nerki pracują sprawnie i efektywnie filtrują krew. Jest to sygnał, że nasze narządy są w dobrej kondycji i skutecznie usuwają z organizmu zbędne substancje. Warto jednak pamiętać, że nawet przy wysokich wynikach eGFR, regularne kontrole są zalecane, szczególnie jeśli istnieją inne czynniki ryzyka chorób nerek.

eGFR poniżej normy – o czym może świadczyć niski wynik?

Wynik eGFR w przedziale 60-89 ml/min/1,73 m2 może sugerować łagodne pogorszenie funkcji nerek. Nie jest to jeszcze powód do paniki, ale zdecydowanie sygnał do baczniejszej obserwacji i ewentualnego powtórzenia badania. Jeśli natomiast eGFR poniżej 60 ml/min/1,73 m2 utrzymuje się przez okres dłuższy niż trzy miesiące, lekarze diagnozują przewlekłą chorobę nerek (PChN). Znacznie obniżony eGFR, poniżej 15 ml/min/1,73 m2, może wskazywać na schyłkową niewydolność nerek, stan wymagający często leczenia nerkozastępczego, takiego jak dializy czy przeszczep.

Czy wynik eGFR może być za wysoki?

Choć znacznie częściej mamy do czynienia z niskimi wynikami eGFR, zdarzają się sytuacje, gdy wynik eGFR jest za wysoki. Takie zjawisko, choć rzadziej spotykane, może wystąpić na przykład w przypadku nieleczonej cukrzycy typu 1, gdzie wysokie stężenie glukozy we krwi może przejściowo zwiększać filtrację kłębuszkową. Również u kobiet w ciąży można zaobserwować fizjologiczny wzrost eGFR. W każdym przypadku podwyższony wynik wymaga konsultacji lekarskiej w celu ustalenia jego przyczyn.

Przygotowanie do badania eGFR i interpretacja wyników

Świadome przygotowanie do badania oraz prawidłowa interpretacja uzyskanych wyników to kluczowe elementy w procesie monitorowania zdrowia nerek.

Jak przygotować się do badania eGFR?

Aby badanie eGFR było jak najbardziej wiarygodne, zaleca się odpowiednie przygotowanie. Zazwyczaj wymaga to pozostania na czczo, co oznacza powstrzymanie się od jedzenia przez co najmniej 8-12 godzin przed pobraniem krwi. Ważne jest również, aby dzień przed badaniem unikać intensywnego wysiłku fizycznego, spożywania alkoholu oraz ciężkostrawnych, tłustych potraw. Warto również poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na stężenie kreatyniny i tym samym na wynik eGFR.

Czynniki wpływające na wynik eGFR

Na wynik eGFR może wpływać wiele czynników, które niekoniecznie są związane z bezpośrednią funkcją nerek. Należą do nich między innymi: masa mięśniowa – osoby z większą masą mięśniową naturalnie produkują więcej kreatyniny; stopień nawodnienia organizmu – odwodnienie może prowadzić do czasowego podwyższenia stężenia kreatyniny; intensywny wysiłek fizyczny – może on chwilowo zwiększyć poziom kreatyniny; przyjmowanie niektórych leków, w tym antybiotyków, leków moczopędnych czy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ); a także czynniki fizjologiczne takie jak wiek i płeć. Rzadziej występujące czynniki to hiperbilirubinemia czy hemoliza.

Nieprawidłowy poziom kreatyniny i eGFR – objawy i przyczyny

Zarówno podwyższona, jak i obniżona kreatynina, a co za tym idzie nieprawidłowy eGFR, mogą sygnalizować różne stany zdrowotne. Ważne jest, aby znać potencjalne przyczyny i obserwować pojawiające się objawy.

Jakie są przyczyny niskiego eGFR?

Niski poziom kreatyniny, który może prowadzić do pozornie „wysokiego” eGFR, choć rzadko jest powodem do niepokoju, może być związany z niską masą ciała, niedożywieniem lub dietą ubogą w białko, taką jak dieta wegańska lub wegetariańska. Występuje on również częściej u kobiet i osób starszych. Jednak w kontekście tego nagłówka, interesują nas głównie przyczyny niskiego eGFR, które są znacznie bardziej niepokojące. Niskie eGFR jest często wynikiem przewlekłej choroby nerek (PChN), która definiowana jest jako utrzymująca się przez co najmniej 3 miesiące nieprawidłowość budowy lub czynności nerek. Inne poważne przyczyny obejmują cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, choroby serca, a także stosowanie niektórych leków nefrotoksycznych. W przypadku podejrzenia chorób nerek, oprócz eGFR, lekarz bierze pod uwagę również albuminurię oraz wyniki badań obrazowych i histopatologicznych. Czynniki ryzyka chorób nerek obejmują również nadwagę/otyłość, podeszły wiek oraz choroby nowotworowe.